Wykorzystanie programu ARCHICAD do budowy modelu 3D brył zewnętrznych i wnętrz znacznie ułatwiło sporządzenie – w terminie i wymaganym zakresie – projektu konkursowego. W fazie prac nad projektem wykonawczym dawało to możliwość bieżącej weryfikacji decyzji projektowych. W późniejszych etapach – na podstawie nadal rozwijanego w programie ARCHICAD modelu 3D – wykonywane były wizualizacje niezbędne do promocji. Przydatnym dla projektantów narzędziem stał się dodatek działający wewnątrz programu ARCHICAD – MEP Modeler. Umożliwiając tworzenie i edytowanie modeli systemów instalacyjnych, pomagał w rozplanowywaniu bezkolizyjnych przebiegów instalacji technicznych oraz w ich koordynacji z wirtualnym modelem obiektu wykonanym wcześniej w programie ARCHICAD.

LO K A L I Z A C J A

Budowę objętego projektem zespołu budynków kotłowni, pompowni, maszynowni oraz chłodni kominowej i rozdzielni (nastawni) zrealizowano od lutego do grudnia 1929 roku. Tworzyły one tzw. Nową Centralę Elektrowni Łódzkiej – wtedy jedną z trzech najnowocześniejszych w Polsce. Budynek zmiękczalni wody dobudowano w roku 1948. W 1968 roku elektrownię przekształcono w elektrociepłownię, zaś związane z nowymi wymogami technicznymi instalacje zewnętrzne przesłoniły charakterystyczną konstrukcję stalową ścian kotłowni. Po pożarze chłodni w latach 70. jej konstrukcję obniżono – z 40,5 m do około 34 m – i pokryto płytami eternitowymi. Wszystkie budynki, z wyjątkiem zmiękczalni, wpisane są do ewidencji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.

I D E A

Nie jest znany autor projektu architektonicznego (co dodatkowo przywołuje ducha epoki – czysta konstrukcja, bez ingerencji architekta). W nieodparty sposób narzuca się jednak skojarzenie charakteru brył oraz rozwiązań ścian czy przeszkleń budynków kotłowni i maszynowni z formami rosyjskiego konstruktywizmu, z końca trzeciej dekady XX wieku. Powstawanie Nowej Centrali, dostarczającej energii już od lipca 1930 roku, było dowodem sprawnej koordynacji projektowania i realizacji ale także przykładem współpracy na europejską skalę. Elementy głównej konstrukcji pochodziły ze Śląska, kotły – ze Stoczni Gdańskiej i z Krakowa, turbogenerator – z Baden-Baden, inne ważne elementy wyposażenia – z wielu stron Europy: z Niemiec (Zagłębie Ruhry), Francji (np. Lille) czy Belgii. Lista miast i krajów jest bardzo długa. Całość była realizowana przez polskie firmy – z Łodzi i Warszawy.

F O R M A

Głównym czynnikiem wpływającym na propozycje projektowe była uzasadniona potrzeba zachowania oryginalnego stanu wyposażenia oraz wykorzystania niepowtarzalnego klimatu elektrowni. Pierwszą decyzją stało się więc zaadaptowanie istniejącego stanu wnętrz – zwłaszcza maszynowni, kotłowni i rozdzielni – jako swoistego skansenu przemysłowego, będącego oryginalnym świadectwem pierwotnej całości i wchodzącego w interakcje z nowymi formami zagospodarowania. Pozostałe części tych pomieszczeń zostały wykorzystane na cele ekspozycji (z wprowadzeniem – w niezbędnym zakresie – m.in. dodatkowych stropów). Usytuowano tam także części uzupełniającego programu użytkowego, takie jak audytorium czy kapsuła kina 3D.

Elementy rozbudowy są usytuowane peryferyjnie. W części północnej odtworzona w zmodyfikowanej formie bryła zmiękczalni mieści niezbędne funkcje pomocnicze i odgrywa rolę kordegardy. W części południowej – wzdłuż tylnych granic działek posesji północnej pierzei ulicy Tuwima – rozbudowa uzupełnia w podstawowym zakresie program ekspozycji i zapewnia minimum dla zaplecza socjalnego, administracyjnego i technicznego.

W całości zachowano kubaturę, formę i zewnętrzne cechy elewacji. Odsunięcie od ścian kotłowni dostawionych do nich później instalacji zewnętrznych przywróciło pierwotną bryłę budynku. Projekt zakładał także odtworzenie pierwotnej wysokości (40,5 m) oraz formy (łącznie z partią poniżej dolnego wieńca żelbetowego) i pokrycia (z desek drewnianych) chłodni kominowej. Jej wnętrze wypełniło w części budynek tworzący zwornik zespołu rewitalizowanego z niezbędną rozbudową, zwieńczony koroną widokową dostępną spiralnym chodnikiem oraz dźwigiem. Wewnątrz chłodni zawieszono wahadło Foucaulta.